The Cosmic Distances Units

ကျွန်တော်တို့ လက်ရှိသုံးနေတဲ့ အတိုင်းအတာ ယူနစ်တွေနဲ့ စကြာဝဠာကြီးကို တိုင်းတာဖို့ဆိုရင်တော့ ကိုင်တွယ်ပြောဆိုရမယ့် ဂဏန်းတွေက ကြီးလာမယ့်မဟုတ်လားဗျာ။ ဘာကြောင့်ဆို စကြာဝဠာကြီး အလွန့်အလွန် ကြီးမားကျယ်ပြန့်တာကိုးဗျာ့နော်။ ဒီတော့ စကြာဝဠာကြီးကို လေ့လာတဲ့နေရာမှာ အကွာအဝေးတိုင်းတာဖို့ ယူနစ်အသစ်တစ်ခု ဖန်တီးလိုက်ကြတယ်ပေါ့။ ဘာတွေလည်း ဆိုတော့ Astronomical Unit (AU), Lightyear (ly), Parsec (pc) တို့ပါတဲ့ဗျာ။ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အကွာအဝေးအပိုင်းအခြားပေါ် မူတည်ပြီးတော့ ဒီယူနစ်တွေကို အသုံးပြုပါတယ်တဲ့ဗျ။

ကျွန်တော်တို့ Solar System အတွင်း နဲ့ တခြားကြယ်တွေရဲ့ System အတွင်းက အကွာအဝေးတွေ ကိုတော့ Astronomical Unit (AU) နဲ့ ဖော်ပြကြပြီး၊ အနီးအနားကကြယ်တွေကိုတော့ Lightyear (ly) နဲ့ Parsec (pc) တို့ကိုသုံးကြတယ်တဲ့၊ Galaxies တွေကိုတော့ Kiloparsec နဲ့ Megaparsec တို့ကို သုံးပြီးဖော်ပြကြပါတယ်တဲ့။ နောက်တစ်ခုက Public ကိုထုတ်ပြန်ပေးရင် Lightyear ကိုသုံးပြီး Astronomers အတွက်တော့ ပိုတိကျအောင်ပြောလို့ရတဲ့ Parsec ကို သုံးပါတယ်တဲ့ခင်ဗျာ။

Astronomical Unit (AU)

Astronomical Unit (AU) ကိုတော့ ကမ္ဘာ နဲ့ နေ ကြားက ပျမ်းမျှအကွာအဝေးလို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ ကိန်းဂဏန်းနဲ့ ပြောရရင် 150 millions kilometer ဒါမှမဟုတ် 93 millions miles လောက်ဝေးပါတယ်တဲ့။ ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာကြီး (နေ ကို ပတ်နေတဲ့ ဂြိုလ်တွေအကုန် ) က နေ ကို ဘဲဥပုံ ပတ်လမ်းနဲ့ လှည့်ပတ်နေတာမဟုတ်လားဗျာ။  ဒီတော့ ကမ္ဘာ နဲ့ နေ ကြားက အကွာအဝေးကလည်း အမြဲပြောင်းနေတော့တာပေါ့။ တွက်ပုံ တွက်နည်းတွေ မတူတာ အယူအဆ တွေနဲ့ ဆွေးနွေးအဖြေရှာခဲ့ကြရင်း 1976 ခုနှစ်မှာတော့  International Astronomical Union (IAU) ကနေပြီး လက်ရှိ 149,597,870,700 meters လို့ သတ်မှတ်လိုက်တယ်ပေါ့ဗျာ။

Lightyear (ly)

Lightyear ဆိုတာ Julian Calendar System မှာရှိတဲ့ ပျှမ်းမျှတစ်နှစ်စာ ကြာချိန် (1 Julian year ) နဲ့ အလင်းရဲ့ အလျင် (speed of light, c ) မြောက်ထားတဲ့ ရလာဒ်လို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်တဲ့။ Julian Calendar ဆိုတာတော့ ကျွန်တော်တို့ လက်ရှိသုံးနေတဲ့ Gregorian Calendar မတိုင်ခင်သုံးခဲ့တဲ့ Calendar ဖြစ်ပါတယ်ခင်ဗျာ။ လက်ရှိမှာတော့ လတွေ ရက်တွေ တွတ်ဖို့အတွက် သုံးတော့တာမဟုတ်ပဲ astronomical Julian years အနေနဲ့ အကွာအဝေးအတိုင်းအတာတွေ တွတ်ဖို့ အတွက်သာ သုံးတော့တာဖြစ်ပါတယ်ခင်ဗျာ။ Lightyear ဆိုတော့ Light-month, Light-day, Light-hour, Light-minute, Light-second ဆိုပြီးသုံးကြပါ‌သေးတယ်တဲ့။

1 Julian Year              = 365.25 days = 86 400 seconds

 the speed of light        =  299,792,458 meter per second

1 Lightyear                 = 299 792 458 m/s x 86 400 s

                               = 9460730472580800 meters
                               = 9.461 trillion kilometers
                               = 5.879 trillion miles

တစ်နှစ်မှာ အချိန်ဘယ်လောက်ကြာလဲ ဆိုတာကို တွက်တဲ့ နည်းတွေက အများကြီးရှိပါသေးတယ်။ ဒီမှာတစ်ခုထပ်ပြောရရင် 1 AU  တွက်ချက်တဲ့နေရာမှာတော့ 1 Gaussian year ကိုသုံးကြပါတယ်တဲ့။ 🥴😵‍💫

A mean Gaussian year's length is 365 days, 6 hours, 9 minutes and 56 seconds.
A mean Gregorian calendar year is 365 days, 5 hours, 49 minutes and 12 seconds.
A mean tropical year is approximately 365 days, 5 hours, 48 minutes, 45 seconds.

(ကျွန်တော်ရဲ့ ကမ္ဘာငယ်လေးနဲ့ ကရော ? 🥴😁 )

Parsec (pc)

Astronomy မှာ ကြယ်တစ်လုံးရဲ့ အကွာအဝေးကို ရှာဖို့ ရှေးအကျဆုံးနည်းတွေထဲကမှ တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Parallax Method ကိုသုံးကြတယ်တဲ့။ ဘယ်လိုတိုင်းကြတာလည်းဆိုတော့ ကမ္ဘာက နေ ကို ပတ်တဲ့လမ်းကြောင်းပေါ်က major axis ပေါ်ကိုရောက်နေတဲ့အချိန် ပထမ လေ့လာမူကို လုပ်ပြီး နောက် ၆ လ ကြာပြီးတဲ့အချိန် တစ်ဖက်ကိုအရောက်မှာ ဒုတိယ လေ့လာမှု ကိုလုပ်တယ်။ အဲ့ ၂ ခုကို ယှဉ်ကြည့်လိုက်ရင် တိုင်းချင်တဲ့ ကြယ်က နောက်က သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကြယ်တွေကနေ ရွေ့သွားတယ်ကို မြင်ရတယ်။ အဲ့နည်းနဲ့ ကြယ်တစ်လုံးရဲ့ အကွာအဝေးကို တွက်တယ်။

1 Parsec ကို ဘယ်လိုသတ်မှတ်ကြလည်းဆိုတော့ 1 AU ရှိတဲ့ မျဉ်းတစ်ကြောင်းရဲ့ မျက်နှာချင်းဆိုင်ထောင့်က arc angle = 1" ရှိတဲ့ အကွာအဝေးလို့ သတ်မှတ်ပါတယ်တဲ့။ ဒါတွေထားပါ 1 parsec = 3.26 lightyears ရှိတယ်ဆိုရင်ကိုရပါပြီ။

တူ ဘီ ကွန်တိန်းညူ့ . . . . . . . . . . . . . .